.jpg)
នៅវិមានសន្តិភាពកន្លងមក។
ទី ២៩ កក្កដាខាងមុខ។
ក្តីបារម្ភរបស់អ្នកស្រី និងក្រុមអ្នកជំនាញទាំងនេះ ធ្វើឡើងតាមរយៈសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៤ មិថុនា ពីទីក្រុងហ្ស៊ឺណែវ (Geneva) ប្រទេសស្វីស (Switzerland)។ ការសម្តែងនូវការព្រួយបារម្ភនេះ បន្ទាប់ពីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) កាលពីពេលថ្មីៗ នេះ បានចេញផ្សាយនូវក្រមសីលធម៌សម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលនៅក្នុងនោះ ក៏រួមមានទាំងបម្រាមមួយចំនួនផងដែរ ដែលមានលក្ខណៈរឹតត្បិតដល់សេរីភាពក្នុងការចុះយកព័ត៌មានរបស់អ្នកកាសែត។
អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោក ដេវីឌ កាយេ (David Kaye) អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីការលើកស្ទួយ និងការពារសិទ្ធិសេរីភាព និងអ្នកជំនាញខាងផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនទៀត សម្តែងការព្រួយបារម្ភ ចំពោះស្ថាប័នរៀបចំការបោះឆ្នោត គ.ជ.ប ដែលបានចេញក្រមសីលធម៌ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលមានចរិតគាបសង្កត់ដល់សិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ។
ចំណុចសំខាន់ៗ នៅក្នុងក្រមសីលធម៌របស់ គ.ជ.ប សម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលក្រុមអ្នកជំនាញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិយល់ថា ជាការរឹតត្បិតលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនោះ រួមមានការហាមប្រាមមិនឱ្យចុះផ្សាយពត៌មាន ដែលអាចនាំឱ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ ឬបាត់បង់ទំនុកចិត្តក្នុងការបោះឆ្នោត ការផ្សាយព័ត៌មានដែលរារាំងប្រជាពលរដ្ឋមិនឱ្យទៅបោះឆ្នោត និងការបញ្ចេញមតិផ្ទាល់ខ្លួន ឬការធ្វើបុរេវិនិច្ឆ័យអំពីការបោះឆ្នោត។
ក្រុមអ្នកជំនាញអះអាងថា បម្រាមទាំងនេះប្រើពាក្យពេចន៍ក្នុងន័យទូលាយ និងមិនច្បាស់លាស់ ដែលអាចនាំទៅរកការរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំងទៅលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងមិនស្របទៅតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិឡើយហើយថា អ្នកសារព័ត៌មានមានតួនាទីរាយការណ៍អំពីបញ្ហាទាំងឡាយដែលកើតមាននៅមុនការបោះឆ្នោត ជាពិសេស គឺបញ្ហាចម្រូងចម្រាស់តែម្តង។ ពួកគេបន្តថា សេចក្តីរាយការណ៍អំពីបញ្ហាទាំងនេះ គឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃការរាយការណ៍ព័ត៌មានប្រកបដោយតម្លាភាព និងការទទួលខុសត្រូវ នៅក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោត ដើម្បីជួយដល់អ្នកបោះឆ្នោតឱ្យសម្រេចចិត្តបានត្រឹមត្រូវ។
ក្រុមអ្នកជំនាញទាំងនេះក៏បានអះអាងដែរថា បម្រាមទាំងនេះនឹងជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម និងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី ដែលជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់សម្រាប់ការចូលរួមជាសាធារណៈក្នុងបរិបទនៃការបោះឆ្នោត។ ក្រុមអ្នកជំនាញស្នើសុំឱ្យអាជ្ញាធរនៃរបបលោក ហ៊ុន សែន គោរព និងធានាឱ្យបាននូវសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ។
អ្នកនាំពាក្យ គ.ជ.ប លោក ហង្ស ពុទ្ធា បដិសេធមិនឆ្លេីយតបនឹងការព្រួយបារម្ភរបស់ក្រុមជំនាញ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិទាំងនេះ។ ប៉ុន្តែមន្រ្តីនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាប់សារព័ត៌មានគាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន ថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់មន្រ្តីអង្គការសហប្រជាជាតិ ជាការឈ្លានពានដល់ដែនអធិតេយ្យកម្ពុជា ហើយកម្ពុជាមិនស្ថិតក្រោមអាណានិគមរបស់អង្គការអន្តរជាតិណាមួយឡើយ។
កាលពីចុងខែឧសភាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ គ.ជ.ប បានចេញផ្សាយក្រមសីលធម៌សម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្ វផ្សាយ និងអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលក្នុងនោះក៏មានចែងអំពីបម្រាមមួយចំនួនផងដែរ។
គ.ជ.ប បានហាមមិនឱ្យផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដែលមានការភ័ន្តច្រឡំ នាំឱ្យបាត់ទំនុកចិត្តលើការបោះ ឆ្នោត ហាមមិនឱ្យផ្សពផ្សាយព័ត៌មានដោយសំអាងលើពាក្យចចាអារ៉ាម ឬព័ត៌មានដែលពុំមានភស្តុ តាងបញ្ជាក់ ហាមមិនឱ្យប្រើប្រាស់ភាសាញុះញង់ ឬវាយប្រហារ ដែលអាចបង្កភាពគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ ឬអាចនាំឱ្យមានអំពើហិង្សា ហាមមិនឱ្យមានការបោះពុម្ពផ្សាយ ឬផ្សាយបន្តនូវព័ត៌មានដែលបណ្តាលឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ ស្ថេរភាពនយោបាយ និងស្ថេរភាពសង្គម ហាមមិនឱ្យមានការបញ្ចេញបញ្ចូលទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួន ឬធ្វើបុរេវិនិច្ឆ័យនៅក្នុងហេតុការណ៍កំពុងកើតមានដែលខ្លួនធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ ហាមមិនឱ្យមានការជ្រៀតជ្រែក ឬរំខានដល់ការងារចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ការបោះឆ្នោត និងការរាប់សន្លឹកឆ្នោត ហាមមិនឱ្យមានការផ្សព្វផ្សាយមិនឱ្យពលរដ្ឋទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត និងទៅបោះឆ្នោត ហើយចុងក្រោយគឺហាមមិនឱ្យមានការសម្ភាសនៅក្នុងការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ការិយាល័យបោះឆ្នោត និងការិយាល័យរាប់សន្លឹកឆ្នោតទៀតផង។
ក្រោយពេល គ.ជ.ប បានដាក់ចេញនូវបម្រាមទាំងនេះ គណៈកម្មាធិការដើម្បីកិច្ចការពារអ្នកសារព័ត៌មាន ហៅកាត់ថា (CPJ) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅបុរីញូវយ៉ក (New York) សហរដ្ឋអាមេរិក បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយទាមទារឱ្យមានការទម្លាក់ចោលក្រមសីលធម៌នេះ ព្រោះអង្គការការពារអ្នកកាសែតមួយនេះយល់ឃើញថា វាជាវិធានការរឹតត្បិតទៅលើការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងអាចធ្វើឱ្យបាត់ទំនុកចិត្តទៅលើភាពសេរី និងយុត្តិធម៌នៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តនៅខែកក្កដាខាងមុខទៅវិញទេ។
អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះ បានបញ្ជាក់ថា អ្នកសារព័ត៌មានគ្រប់រូបគួរតែត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យរាយការណ៍ព័ត៌មាន និងបញ្ចេញយោបល់បានដោយសេរីអំពីការបោះឆ្នោតដោយគ្មានការភ័យខ្លាចអ្វីឡើយ ហើយក្រមសីលធម៌ដែលគ្មានការពិចារណាឱ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនេះ គួរតែត្រូវបានលុបចោល។ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះក៏បានទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរនៃរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ អនុញ្ញាតឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអាចរាយការណ៍ព័ត៌មានអំពីការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ បានដោយសេរី និងដោយគ្មានការព្រួយបារម្ភពីការបំពារបំពានណាមួយឡើយ។
ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិក៏បានលើកឡើងផងដែរ អំពីការអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋធ្វើពហិការមិនទៅបោះឆ្នោត និងការព្រមានចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ចំពោះអ្នកដែលអំពាវនាវបែបនេះ។ ក្រុមអ្នកជំនាញអះអាងថា យោងតាមច្បាប់កម្ពុជា ការបោះឆ្នោតមិនមែនជាកាតព្វកិច្ចនោះទេ ហើយទោះបីជាច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជា និងច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ បានហាមប្រាម ចំពោះការបំភិតបំភ័យ ឬការគំរាមកំហែងអ្នកបោះឆ្នោតក៏ដោយ ក៏ការអំពាវនាវនេះ មិនមែនជាការបង្ខិតបង្ខំ ឬបំភិតបំភ័យឡើយ ហើយវាក៏មិនប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈអ្វីនោះដែរ។
ផ្ទុយទៅវិញ ការអំពាវនាវនេះ ស្ថិតនៅលើម្ចាស់ឆ្នោតខ្លួនឯង ថាតើត្រូវទៅចូលរួម ឬមិនទៅចូលរួមការបោះឆ្នោតនោះ។ ក្រុមអ្នកជំនាញអះអាងទៀតថា ទោះជាការបោះឆ្នោតមានលក្ខណៈបែបណាក៏ដោយ ក៏ត្រូវតែមានការគោរព និងធានាសិទ្ធមនុស្សគ្រប់បែបយ៉ាងផងដែរ ហើយពួកគេលើកទឹក ចិត្តដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជាឱ្យធានាថា មនុស្សគ្រប់រូបអាចបញ្ចេញទស្សនៈនយោបាយ និងមតិយោបល់ផ្សេងៗបានដោយសេរី រួមទាំងជម្រើសមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតផងដែរ។
ប្រធានគ្រប់គ្រងការិយាល័យឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ថ្លែងថា ក្តីបារម្ភរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ដូចជា ក្តីបារម្ភរបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកដែរ គឺការធ្លាក់ចុះនៃសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ និងការរឹតត្បិតសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅមុនការបោះឆ្នោតមកដល់។ លោកថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែទទួលយកអនុសាសន៍ ឬសំណើរបស់អ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិយកមកពិចារណា ដើម្បីកែលម្អនូវចំណុចខ្វះខាតរបស់ខ្លួន ជាជាងការបដិសេធចោលបែបនេះ។
ទាក់ទងនឹងបរិបទទូទៅនៃការបោះឆ្នោតវិញ អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rhona Smith) បានស្នើយ៉ាងទទូចដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យដោះលែង លោក កឹម សុខា និងដកចេញបម្រាមមិនឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមការបោះឆ្នោតនោះចេញជាបន្ទាន់ ដើម្បីធានាបាននូវលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សដ៏ពិតប្រាកដមួយនៅកម្ពុជា។
ក៏ប៉ុន្តែ មន្ត្រីនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុចា លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រតិកម្មថា ការលើកឡើងរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិនេះ ធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោត និងការអនុវត្តច្បាប់របស់កម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកថាក្រុមអ្នកជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមិនមានសិទ្ធិមកបង្គាប់បញ្ជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឡើយ ព្រោះកម្ពុជាជារដ្ឋអធិបតេយ្យ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងការអំពាវនាវ ឬសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រុមអ្នកជំនាញទាំងនោះឡើយ៕
0 comments:
Post a Comment